Revalidatiegeneeskunde
Download dit plan

Wondverzorging bij decubitus

Bij een dwarslaesie heeft de huid meer zorg en aandacht nodig. Doordat u niet alle pijn, aanrakingen of druk op uw huid voelt, is uw huid kwetsbaarder. Door onder andere druk, schuiven en wrijving kunnen uw huid en de lagen daaronder beschadigd raken. Zo kunt u doorzit- of doorligwonden krijgen. Dit wordt ook wel decubitus genoemd. De Sint Maartenskliniek is dé plek voor de beste en snelste decubituszorg.

Grote gevolgen

De gevolgen van decubitus bij dwarslaesiepatiënten zijn zowel fysiek als mentaal zwaar. Mogelijk is een langdurige behandeling van de wond nodig. U moet dan vaak lang op bed liggen en een heeft daardoor een beperkte bewegingsvrijheid. Bovendien kan een decubituswond leiden tot ontstekingen, een longontsteking of pijn in uw ledematen. Het is dan ook heel belangrijk om snel en juist te handelen als u een decubituswond heeft.

Waar moet ik op letten?

In de revalidatiebehandeling leren we u omgaan met de verzorging van uw kwetsbare huid. Uw behandelaar leert u hoe u decubitus zoveel mogelijk kunt helpen voorkomen. Belangrijk is dat u uw lichaam dagelijks controleert op drukplekken. Heeft u toch een decubituswond? Schakel dan snel hulp in. Maak een afspraak op ons wondenspreekuur om advies voor wondbehandeling te krijgen. Er zijn vier gradaties van decubitus. Is de wond diep en heeft u veel weefselschade, dan kan een operatie noodzakelijk zijn. Daarvoor heeft de Sint Maartenskliniek onlangs een nieuw zorgpad ontwikkeld.

Ons decubituszorgpad - zorg op maat en onder één dak

Dwarslaesiepatiënten met een ernstige vorm van decubitus hebben vaak te maken met een lang zorgproces. En ook nog eens bij meerdere zorgverleners op verschillende plekken. In de Sint Maartenskliniek vindt juist alles onder één dak plaats. Ook de operatie. Ons traject voor deze patiënten is (afhankelijk van de ernst van de klachten) gemiddeld gezien meer dan een half jaar korter. Zelfs voor de operatie kunt u snel bij ons terecht. Dat voorkomt veel leed en afzondering. En omdat alles in de Sint Maartenskliniek gebeurt, is er geen risicovol transport nodig naar een andere zorgverlener.

De voordelen:

  • Minder leed en een sneller zorgproces
  • Geen risicovol transport tussen verschillende zorgverleners
  • Herstel en nazorg op onze gespecialiseerde verpleegafdeling, waar u niets hoeft uit leggen
  • Korte toegangstijden

Operatie decubituswond

Een grote decubituswond geneest mogelijk niet meer vanzelf. De plastisch chirurg kan dan besluiten dat een operatie nodig is om de huid te sluiten. Hieronder leest u wat dit traject inhoudt. Maar ook wat u zelf ter voorbereiding kunt doen. Een goede voorbereiding op de operatie verkleint namelijk de kans op complicaties en bevordert het herstel. Beweging en voeding kunnen hier positief aan bijdragen.

Als u door de decubituswond alleen nog maar op bed kunt liggen, heeft u een groter risico op afname van spierkracht. Bijvoorbeeld in uw armen. Ook kan uw conditie achteruitgaan doordat u minder beweegt. Daarnaast kunnen de gewrichten in uw armen en benen stijver worden en kan spasme toenemen door de aanwezigheid van de wond.

Oefeningen

Daarom is het belangrijk om in beweging te blijven. Afhankelijk van uw situatie is het mogelijk om dagelijks spierversterkende oefeningen met uw armen te doen. Om uw longfunctie zo goed mogelijk te houden, adviseren we ademhalingsoefeningen. En om te voorkomen dat uw gewrichten stijf worden, kan het helpen om deze door te laten bewegen. Bespreek met uw behandelend arts wat uw mogelijkheden zijn. Vraag zo nodig een fysiotherapeut in uw omgeving om u thuis te behandelen.

Ook de juiste voeding kan helpen om beter te herstellen na de operatie. Vooral voldoende eiwitten zijn hierbij belangrijk. Eiwitten zijn de bouwstenen van het lichaam en spelen een grote rol bij het herstel van uw huid en weefsels. Bij een bestaande decubituswond heeft uw lichaam meer eiwitten nodig om de wondgenezing te bevorderen en spiermassa te behouden. Hieronder leest u hoe u extra eiwitten kunt binnenkrijgen.

Kies eiwitrijke voedingsmiddelen

  • Vlees, vis en gevogelte: Kip, kalkoen, rundvlees, varkensvlees en vette vis (zoals zalm en makreel) zijn uitstekende bronnen van eiwitten. 
  • Eieren: Eieren zijn een gemakkelijke en veelzijdige bron van hoogwaardige eiwitten. 
  • Zuivelproducten: Melk, yoghurt (bij voorkeur Griekse yoghurt), kwark, en kaas bevatten veel eiwitten. 
  • Peulvruchten: Linzen, kikkererwten, bonen en tofu zijn goede plantaardige eiwitbronnen.
  • Noten en zaden: Amandelen, walnoten, chiazaad en lijnzaad bevatten niet alleen eiwitten, maar ook gezonde vetten.

Extra eiwitten toevoegen aan uw maaltijden

  • Voeg een eiwitpoeder toe aan smoothies, yoghurt of havermout. Er zijn verschillende soorten eiwitpoeders beschikbaar, zoals whey (melk), caseïne of plantaardige opties (erwten, soja).
  • Gebruik magere kwark als basis voor smoothies of als tussendoortje. 
  • Voeg noten, zaden of pindakaas toe aan uw ontbijtgranen, havermout of snacks.
  • Maak maaltijden met peulvruchten en combineer ze met granen, zoals zilvervliesrijst of quinoa.
  • Voeg extra kip, vis of tofu toe aan salades of soepen.

Eet vaker eiwitrijke snacks

  • Probeer snacks zoals een gekookt ei, plakjes kaas, handvol noten, een proteïnereep, of een klein bakje Griekse yoghurt. 
  • Maak gebruik van eiwitrijke producten uit de winkel, zoals eiwitrijke kwark, drinkyoghurt, of proteïnedrankjes als aanvulling op uw dagelijkse voeding. 

Daarnaast zijn er nog wat algemene voedingsadviezen die u kunnen helpen.  

  • Houd uw gewicht in de gaten: Weeg uzelf regelmatig (als dit mogelijk is) of let op hoe uw kleding zit. Onverklaarbaar gewichtsverlies kan een teken zijn dat u niet genoeg voedingsstoffen binnenkrijgt. 
  • Let op uw eetlust: Een afname in eetlust kan een signaal zijn dat uw voedingstoestand verslechtert. Het kan nuttig zijn om kleinere, eiwitrijke maaltijden verspreid over de dag te eten.
  • Gebruik supplementen indien nodig: Vindt u het moeilijk om voldoende eiwitten binnen te krijgen via gewone voeding? Dan kan een eiwitsupplement een handige optie zijn. Overleg met een diëtist om te zien wat voor u het beste werkt. 

Diëtist

Heeft u moeite om voldoende eiwitten binnen te krijgen of merkt u dat uw gewicht daalt? Overweeg dan om contact op te nemen met een diëtist. U kunt zelf rechtstreeks een diëtist benaderen of dat via een verwijzing van uw huisarts of praktijkondersteuner doen. De diëtist adviseert u over hoe u de eiwitinname kunt verhogen. Ook helpt de diëtist u om uw voedingstoestand te verbeteren, zodat u zo goed mogelijk bent voorbereid op de operatie.

De plastisch chirurg van het Radboudumc sluit tijdens een operatie uw decubituswond. Normaal gesproken vindt deze operatie plaats in de Sint Maartenskliniek. Afhankelijk van uw situatie kan de operatie ook in het Radboudumc gebeuren.

In de Sint Maartenskliniek

Wordt u in de Sint Maartenskliniek geopereerd? Dan wordt u de dag vóór de operatie opgenomen op de verpleegafdeling Dwarslaesie. De fysiotherapeut en ergotherapeut bekijken tijdens de opnamedag uw rolstoel. Het is dus belangrijk dat u uw rolstoel én zitkussen meeneemt, ook als u deze op dit moment niet gebruikt.  

In het Radboudumc

Wordt u in het Radboudumc geopereerd? Dan wordt u daar vóór de operatie opgenomen. Na de operatie verblijft u een week in het Radboudumc. Daarna wordt u overgeplaatst naar de verpleegafdeling Dwarslaesie van de Sint Maartenskliniek. 

Na de operatie is het belangrijk dat uw huid geneest. Hiervoor moet u de huid zo min mogelijk belasten. Dit betekent dat u de eerste zes weken volledig op bed blijft liggen. 

Fysiotherapeut

Tijdens deze periode bekijkt de fysiotherapeut samen met u de mogelijkheden om uw spierkracht en conditie zo goed mogelijk te houden. Ook bekijkt de fysiotherapeut met u of behandeling van stijfheid in gewrichten nodig is.

Ergotherapeut

Met de ergotherapeut kijkt u in deze periode of uw rolstoel en andere voorzieningen nog geschikt zijn. Ook kijkt de ergotherapeut of er thuis aanpassingen nodig zijn om weer met ontslag te kunnen.

Diëtist

De diëtist komt ook bij u langs om adviezen te geven voor het verbeteren van uw voedingstoestand.

Opbouwschema rolstoel

Na zes weken mag u weer starten met zitten in de rolstoel. Dit gebeurt met een opbouwschema, waarbij u iedere dag wat langer mag zitten. Na tien dagen bent u weer in staat om een hele dag in de rolstoel te zitten. Op dat moment mag u ook weer gaan starten met douchen en laxeren op een douchestoel.

Als u weer een hele dag in de rolstoel kunt zitten, bent u klaar voor ontslag. Vanaf de dag van opname duurt het 8 weken om weer naar huis te kunnen. Tijdens uw opname is het goed om na te denken wat er geregeld moet worden om weer naar huis te kunnen. Denk hierbij aan thuiszorg of hulpmiddelen. Heeft u na de operatie meer hulp nodig dan voorheen? Is uw matras thuis nog geschikt? Heeft u een hulpmiddel of tillift nodig om in en uit bed te komen? Uw behandelaars kunnen u hierbij adviseren.

Voor álle dwarslaesiepatiënten

De Sint Maartenskliniek is de enige plek in Nederland met zo’n decubituszorgpad. Daarom kunnen ook dwarslaesiepatiënten die ergens anders onder behandeling zijn, bij ons terecht voor deze zorg. Dit geldt dan wel alleen voor ernstige vormen van decubitus (categorie 3 en 4). Als u niet eerder bij ons bent geweest, heeft u bovendien een verwijzing nodig van uw huisarts of behandelend specialist.

Andere huidaandoeningen

U zweet alleen boven het niveau van de dwarslaesie. Doordat u onder dit niveau niet meer zweet, kan uw huid daar erg droog worden.

Smetten is een ontstekingsreactie van uw huid. Deze ontstaat door een combinatie van vocht, warmte en huid-op-huidcontact. Verder kunnen huidplooien die elkaar raken, gaan schuren. Hierdoor beschadigt uw huid.

Blaren ontstaan door het wrijven van uw huid langs een oppervlak. Vocht hoopt zich dan op tussen uw buitenste en binnenste huidlaag. Deze worden door de wrijving van elkaar gescheiden. Blaren ontstaan sneller op plaatsen waar het warm en vochtig is. Het zijn geen open wonden. Als u de blaar ontlast, kan deze gelukkig weer snel genezen.